वाक्यांचे प्रकार
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
वाक्या मधून प्रकट होणाऱ्या अर्थावरून त्यांचे विविध प्रकार समजतात.
वाक्याच्या अर्थाच्या आधारे वाक्यांचे पाच प्रकार पडतात.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
विधानार्थी वाक्य - ज्या वाक्यात केवळ विधान केलेले असते त्यास ' विधानार्थी किंवा साधे वाक्य ' असे म्हणतात.
उदा -
राजेश व्यायाम करतो. पूर्ण
सकाळी थंडीत फिरायला जाणे चांगले असते.
विद्यार्थ्यांनी वर्गात गोंधळ घालू नये.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
प्रश्नार्थी वाक्य - ज्या वाक्यात प्रश्न विचारलेला असतो त्यास ' प्रश्नार्थी वाक्य ' असे म्हणतात.
उदा -
तू केव्हा आलास ?
तू गावी जाणार आहेस का ?
कोण आहे तो ?
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
उद्गारार्थी वाक्य - या वाक्यातून भावनेचा उद्गार व्यक्त झालेला असतो , त्या वाक्यास ' उद्गारार्थी वाक्य ' असे म्हणतात.
उदा -
बापरे ! केवढा मोठा साप !
अबब ! केवढा मोठा हत्ती !
अहाहा ! किती गोड आहे हा आंबा !
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
होकारार्थी वाक्य - जेव्हा विधानात होकार असतो , तेव्हा त्यास ' होकारार्थी वाक्य ' म्हणतात.
उदा -
रमेश परीक्षेत पास झाला.
जॉन शिष्यवृत्ती परीक्षेत पास झाला.
रितिका धावण्याच्या स्पर्धेत यशस्वी झाली.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
नकारार्थी वाक्य - जेव्हा विधानात नकार असतो तेव्हा त्यास ' नकारार्थी वाक्य ' असे म्हणतात.
उदा -
राघू शाळेत जात नाही.
ते गावाला जाणार नाहीत.
मुलांनी वर्गात गोंधळ घालू नये.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+++ महत्त्वाचे व लक्षात ठेवा +++
होकारार्थी नकारार्थी वाक्यांचे एकमेकांत रूपांतर करताना दोन्ही वाक्यांच्या अर्थात बदल करू नये.
उदा -
जॉन शिष्यवृत्ती परीक्षेत पास झाला . ( होकारार्थी वाक्य)
जॉन शिष्यवृत्ती परीक्षेत नापास झाला नाही.( नकारार्थी वाक्य)
=========================
💢 क्रियापदांच्या रूपावरून वाक्याचे प्रकार💢
स्वार्थी वाक्य - वाक्यातील क्रियापदाचा रूपावरून नुसताच काळाचा बोध होत असेल तर त्यास ' स्वार्थी वाक्य ' म्हणतात .
उदा - रोहित ने अभ्यास केला.
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★
आज्ञार्थी वाक्य - वाक्यातील क्रियापदावरून बोलणाऱ्याचा हेतू , आज्ञा , विनंती किंवा उपदेश देण्याचा दिसतो त्यास 'आज्ञार्थी वाक्य'असे म्हणतात .
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★
विध्यर्थी वाक्य - वाक्यातील क्रियापदावरून बोलणाऱ्याचा हेतू , कर्तव्य किंवा इच्छा व्यक्त करण्याचा असतो , तेव्हा त्यास ' विध्यर्थी वाक्य ' म्हणतात.
उदा -
संपूर्ण मानव जात सुखी असावी.
सर्वांना मनासारखे जगता यावे.
सोनाराने कान टोचावे.
प्रत्येकाने कायदा पाळावा.
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★
संकेतार्थी वाक्य - वाक्यातील क्रियापदावरून एक गोष्ट दुसरीवर अवलंबून आहे , असे कळते तेव्हा त्यास ' संकेतार्थी वाक्य ' असे म्हणतात.
उदा-
जर तू अभ्यास केला तरच चांगले गुण मिळतील.
जर तू पौष्टिक आहार घेतलास तरच निरोगी राहशील.
जर हवे ते पुस्तक मिळाले , तर माझे संशोधन पूर्ण होईल.
=========================
💢 विधानावर आधारित वाक्याचे प्रकार 💢
केवल वाक्य - ज्या वाक्यात एकच उद्देश व एकच विधेय असते त्यास केवल किंवा शुद्ध वाक्य म्हणतात.
उदा-
रमेश नियमित शाळेत जातो.
तानाजी लढता लढता मरण पावला.
तो मुलगा दररोज व्यायाम करतो.
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★
मिश्र वाक्य - एक प्रधान वाक्य व एक किंवा अधिक गौण वाक्ये यांना गौणत्वसूचक उभयान्वयी अव्ययाने जोडून जे एक संमिश्र वाक्य तयार होते त्यास ' मिश्र वाक्य ' असे म्हणतात.
उदा -
जर पाऊस पडला तर चांगले पीक येईल.
जर ढग नसतील तर ऊन चांगले पडेल.
जे चकाकते , ते सोने नसते.
गुरुजी म्हणाले , की प्रत्येकाने नियमितपणे शाळेत यावे .
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★
संयुक्त वाक्य - दोन किंवा अधिक केवल वाक्य प्रधानत्वबोधक उभयान्वयी अव्ययांनी जोडली असता जे एक जोड वाक्य तयार होते त्यास ' संयुक्त वाक्य ' म्हणतात .
उदा-
आई कामावरून संध्याकाळी घरी येते आणि स्वयंपाक करते.
मी रोज सकाळी पहाटे उठतो व एक तासभर शाळेचा अभ्यास करतो.
सायंकाळी मी क्रीडांगणावर खेळतो किंवा मित्रांबरोबर फिरायला जातो.
===========================
No comments:
Post a Comment